วันพุธที่ 2 มิถุนายน พ.ศ. 2564

 ตำนาน คืออะไร ให้อะไร

จากความเห็นของ อาจารย์ศรีศักร วัลลิโดม กล่าวว่า
ตำนานหรือ Myth คือประวัติศาสตร์ในความเป็นจริงของมนุษยชาติและการเป็นมนุษย์ อีกทั้งยังเชื่อว่าเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์แบบที่หาข้อเท็จจริง ถ้าหากสอบค้นได้ว่าเขียนขึ้นหรือสร้างขึ้นในสมัยใด ตำนานเป็นประวัติศาสตร์สังคม เพราะเป็นสิ่งที่คนในสังคมยุคหนึ่งสมัยหนึ่งสร้างขั้น เพื่ออธิบายความเป็นมาและชีวิตการอยู่ร่วมกันทางสังคม ยิ่งกว่านั้น ตำนานคือประวัติศาสตร์ที่มีชีวิต [Living history] เพราะได้มีการปรุงแต่ง เพิ่มเติมเนื้อหาและความหมายไปตามสังคมในแต่ละเวลาและสถานที่เสมอ ทำให้เรื่องราวของตำนานมีทั้งสืบเนื่องและหลากหลายอยู่ตลอดเวลา
          ยิ่งสังคมแทบทุกแห่งในโลกปัจจุบันได้ผ่านพ้นความเป็นสังคมแบบเรียบง่าย [Simple society] มาเป็นสังคมที่ซับซ้อน [Complex societies] กันหมดแล้วนั้น ตำนานกลับยังสร้างกันอยู่อย่างต่อเนื่องและมีชีวิตชีวา ทั้งเพื่อเป็นกลไกในการแสดงอัตลักษณ์ของคนแต่ละกลุ่มเหล่า และเพื่อตอบโต้ต่อรองในการอยู่ร่วมกันทางสังคม
          อาจารย์ศรีศักร กล่าวว่า ภาษาและเรื่องราวในตำนานมักไม่ใช่เรื่องที่เป็นจริงแบบประวัติศาสตร์ หากเป็นเรื่องเปรียบเทียบ เรื่องสมมติ ที่ค่อนข้างเป็นสัญลักษณ์สะท้อนให้เห็นถึงความคิด ความเชื่อ โลกทัศน์ ค่านิยมของกลุ่มชนที่เป็นเจ้าของตำนาน ตำนานเป็นเรื่องสมมติและสัญลักษณ์ เป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์สังคม เพราะเป็นสิ่งแสดงถึงความนึกคิด จินตนาการของคนในสังคมท้องถิ่น เป็นเรื่องที่สัมพันธ์กับกลุ่มคน พื้นที่ และสภาพแวดล้อมทางวัฒนธรรม
          ดังนั้น ในทัศนะของอาจารย์ศรีศักร มองว่า การบัญญัติศัพท์-การให้ความหมายใหม่แก่คำว่า “Myth” ที่คนรุ่นเก่าเรียกว่า “ตำนาน” มาเป็นว่า “มายาคติ” เช่นนี้ สื่อความหมายไปทางลบ ที่แสดงถึงการไม่เห็นคุณค่าของสิ่งที่เป็นจริงในความเป็นมนุษย์ที่มีมาตั้งแต่โบราณกาล